เมื่อเริ่มต้นสร้างแบรนด์เครื่องสำอาง หนึ่งในสิ่งที่เจ้าของแบรนด์มักมองข้ามคือการตรวจสอบมาตรฐานภายในของโรงงานรับผลิตเครื่องสำอาง ว่าได้คุณภาพ และปลอดภัยจริงหรือไม่ ซึ่งเบื้องหลังความน่าเชื่อถือเหล่านี้มักเกี่ยวข้องกับกระบวนการ QA และ QC แต่หลายคนอาจยังสับสนว่า QA กับ QC ต่างกันอย่างไร บทความนี้ Cosmina จะพาคุณไปทำความเข้าใจให้ชัด เพื่อไม่ให้ตัดสินใจพลาดตอนเลือกโรงงานรับผลิตเครื่องสำอาง

ความหมายของ QA และ QC

QA (Quality Assurance) หรือการประกันคุณภาพ คือกระบวนการวางระบบ และควบคุมขั้นตอนทั้งหมดในสายการผลิตเพื่อให้มั่นใจว่า สินค้าที่ผลิตออกมามีคุณภาพสม่ำเสมอ และตรงตามมาตรฐานที่กำหนดไว้ตั้งแต่แรก โดย QA เป็นการทำงานเชิงระบบ และเชิงป้องกัน มุ่งเน้นการป้องกันข้อผิดพลาดไม่ให้เกิดขึ้นตั้งแต่ต้นทาง จนถึงขั้นตอนการส่งมอบสินค้าที่มีคุณภาพสม่ำเสมอ โดยหน้าที่หลักของฝ่าย QA คือ

กำหนดมาตรฐานการทำงาน เช่น การจัดทำเอกสารมาตรฐานการผลิต (SOP) หรือจะเป็น Work Instruction (WI)
ตรวจสอบการปฏิบัติงานว่าทุกแผนกดำเนินงานตามมาตรฐานหรือไม่ เช่น ฝ่ายผลิต ฝ่ายคลังสินค้า ฝ่ายบรรจุภัณฑ์
วิเคราะห์ และประเมินความเสี่ยง เช่น วัตถุดิบที่มีโอกาสปนเปื้อน กระบวนการผลิตที่เสี่ยงต่อความผิดพลาด
อบรมบุคลากร เพื่อสร้างความเข้าใจในมาตรฐาน และวิธีการควบคุมคุณภาพ
ตรวจติดตามภายใน (Internal Audit) เพื่อหาจุดบกพร่องของระบบก่อนส่งตรวจโดยหน่วยงานภายนอก เช่น อย., ISO
วางแผนการปรับปรุงคุณภาพอย่างต่อเนื่อง

QC (Quality Control) หรือการควบคุมคุณภาพ เป็นกระบวนการตรวจสอบ ตรวจวัด และคัดกรองผลิตภัณฑ์ในทุกขั้นตอนการผลิต เพื่อให้มั่นใจว่าสินค้าที่ได้ตรงตามมาตรฐานคุณภาพที่กำหนด และไม่มีข้อบกพร่องก่อนส่งถึงมือผู้บริโภค อธิบายง่าย ๆ QC คือด่านสุดท้ายที่คอยจับผิด และคัดกรองสินค้าก่อนที่จะปล่อยออกจากโรงงาน หน้าที่หลักของฝ่าย QC คือ

ตรวจสอบวัตถุดิบ เช่น ทดสอบความบริสุทธิ์ ความเข้มข้น หรือการปนเปื้อนในวัตถุดิบก่อนนำไปผลิต
ตรวจสอบผลิตภัณฑ์สำเร็จรูป เช่น ทดสอบค่า pH, ทดสอบการกระจายตัวของเม็ดสี, ตรวจสอบปริมาณเชื้อจุลินทรีย์
ตรวจสอบบรรจุภัณฑ์ เช่น ตรวจสอบความแข็งแรง รอยรั่ว ความเรียบร้อยของฉลาก และบรรจุภัณฑ์
บันทักผลการตรวจสอบ และรายงานปัญหาให้ QA หรือฝ่ายผลิตทราบ เพื่อพิจารณาแก้ไขก่อนปล่อยสินค้า

ตัวอย่าง QA กับ QC ต่างกันอย่างไรในโรงงานรับผลิตเครื่องสำอาง

การเข้าใจว่า QA กับ QC ต่างกันอย่างไร มีความสำคัญตั้งแต่การออกแบบระบบการผลิตไปจนถึงการควบคุมสินค้าให้ออกมามีคุณภาพ

ตัวอย่างงาน QA ที่ดี

จัดทำมาตรฐานเอกสาร (GMP Document Control)
– เขียน SOP (Standard Operating Procedures) เช่น วิธีการผสมครีม วิธีทำความสะอาดเครื่องจักร วิธีเก็บตัวอย่างสินค้า
– ออกแบบ Master Formula Record (MFR) คือสูตรผลิตที่กำหนดส่วนผสม อุณหภูมิ รอบการผสม ฯลฯ
– ทำ Batch Record หรือเอกสารบันทึกข้อมูลการผลิตทุกล็อต เพื่อสามารถย้อนตรวจสอบได้หากมีปัญหา
การวางแผนควบคุมความเสี่ยง
– ประเมินความเสี่ยงในแต่ละขั้นตอน เช่น จุดไหนเสี่ยงปนเปื้อน จุดไหนเสี่ยงผิดสูตร แล้ววางแผนป้องกัน
– มีแผนรับมือฉุกเกฉิน เช่นในกรณีที่สินค้าผิดพลาด ต้องหยุดการผลิตทันที พร้อมดำเนินการสืบหาสาเหตุ

การอบรมพนักงาน
– จัดอบรมให้พนักงานเข้าใจเรื่อง GMP, การแต่งกาย การทำงานในห้องสะอาด
– อัปเดตความรู้ใหม่ ๆ ให้กับฝ่ายผลิต และ QC เช่น วิธีเก็บตัวอย่าง หรือวิธีตรวจสอบเชื้อจุลินทรีย์ที่ได้มาตรฐาน

การตรวจประเมินคุณภาพภายใน
– QA ต้องวางแผนตรวจสอบโรงงานด้วยตนเอง เช่น ตรวจว่าผลิตภัณฑ์ตรงตามขั้นตอนที่กำหนดหรือไม่
– ตรวจสอบว่าทุกเอกสารถูกต้อง และมีการเก็บรักษาอย่างเหมาะสม เช่น มีการเซ็นชื่อ ตรวจสอบวันหมดอายุวัตถุดิบ ฯลฯ

ตัวอย่างงาน QC ที่ดี

การตรวจสอบวัตถุดิบ
– ตรวจสอบคุณสมบัติ เช่น สี กลิ่น ความหนืด ความถ่วงจำเพาะของวัตถุดิบ
– เก็บตัวอย่างจากวัตถุดิบที่เข้ามาใหม่ทุกล็อต และเก็บไว้เป็น Retention Sample เพื่อเทียบในอนาคตหากมีปัญหา

การตรวจสอบระหว่างการผลิต
– เก็บตัวอย่างครีมจากถังระหว่างผสม มาตรวจสอบ เช่น ค่า pH, ความหนืด, สี, ความสม่ำเสมอของเนื้อผลิตภัณฑ์
– ตรวจสอบอุณหภูมิ และรอบการผสมตามที่กำหนดใน Master Formula ว่าตรงหรือไม่

การตรวจสอบผลิตภัณฑ์สำเร็จรูป
– ทดสอบตัวอย่างครีมก่อนบรรจุ เช่น วัดค่า pH, ทดสอบการปนเปื้อนจุลินทรีย์ (Microbial Limit Test)
– ทดสอบลักษณะทางกายภาพ เช่น สี กลิ่น ความคงตัว

การตรวจสอบบรรจุภัณฑ์
– ตรวจสอบความสมบูรณ์ของขวด กระปุก หรือซอง เช่น ไม่มีรอยแตก รั่ว
– ตรวจสอบฉลากว่าข้อมูลครบถ้วน เช่น เลข อย. วันผลิต วันหมดอายุ ข้อความเตือน ฯลฯ

การบันทึก และรายงานผล
– QC ต้องบันทึกข้อมูลการตรวจสอบทุกครั้ง หากพบปัญหา ต้องรายงานไปยังฝ่าย QA หรือฝ่ายผลิตเพื่อแก้ไขทันที
– เก็บตัวอย่างสินค้าแต่ละล็อตไว้ เพื่ออ้างอิงหากมีปัญหาในอนาคต

การเข้าใจว่า QA กับ QC ต่างกันอย่างไร คือกุญแจสำคัญที่ช่วยให้เจ้าของแบรนด์เลือกโรงงานรับผลิตเครื่องสำอางได้อย่างมั่นใจ เพราะ QA คือการวางระบบป้องกันปัญหา ส่วน QC คือการตรวจจับข้อผิดพลาดให้ได้ทันท่วงที ทั้งสองส่วนต้องทำงานร่วมกัน เพื่อให้ได้สินค้าคุณภาพตรงตามมาตรฐาน หากเจ้าของแบรนด์ที่รู้ทันเรื่องนี้ จะช่วยลดความเสี่ยงผลิตพลาด และสร้างแบรนด์ได้มั่นคงมากขึ้น

หากท่านใดที่กำลังวางแผนทำแบรนด์เครื่องสำอางเป็นของตัวเอง สามารถมาปรึกษา #COSMINA ยินดีให้คำปรึกษา ฟรี!!! เพราะเราเป็นโรงงานรับผลิตเครื่องสำอางที่มีมาตรฐาน พร้อมกับมีประสบการณ์มากกว่า 46 ปี ดังนั้นมั่นใจได้ว่าท่านจะได้พบเจอกับคุณภาพ และบริการที่ประทับใจหากได้มาปรึกษากับเรา